Słów kilka o zachowku
- Autor: Ewa Jagodzińska-Antczak
- Kategoria Spadki
- Stan prawny na: 5 stycznia, 2021
Komu przysługuje uprawnienie do zachowku?
Stąd zgodnie z art. 991 § 1 k.c. uprawnienie do zachowku przysługuje jedynie zstępnym spadkodawcy (tj. dzieciom, wnukom, prawnukom), małżonkowi spadkodawcy oraz jego rodzicom. Katalog ten obejmuje także przysposobionego i jego zstępnych, których traktuje się jak dzieci i dalszych zstępnych spadkodawcy, jak również przysposabiającego, który wchodzi w miejsce rodziców naturalnych przysposobionego (art. 936 i 937 k.c.).
Czym jest zachowek?
Okoliczność, że wartość aktywów spadkowych jest równa zeru nie zawsze oznacza zatem wyłączenie możliwości dochodzenia zachowku przez uprawnionego. Jeśli bowiem spadkodawca poczynił za życia darowizny, które zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego należy przy obliczaniu zachowku doliczyć do spadku, to wartość tych właśnie darowizn stanowić będzie podstawę obliczenia zachowku.
Jak obliczyć wysokość zachowku?
Roszczenie o zachowek to roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej. Jego wysokość to co do zasady 1/2 wartości udziału spadkowego, jaki przypadłby uprawnionemu przy dziedziczeniu ustawowym. Jeśli jednak uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo uprawnionym jest małoletni zstępny spadkodawcy wówczas wysokość zachowku stanowi równowartość 2/3 wartości udziału, jaki przypadłby mu w spadku, gdyby doszło do dziedziczenia ustawowego. Obliczenie wysokości należnego uprawnionemu zachowku to proces złożony i przy dokonywaniu tej operacji warto skorzystać z pomocy prawnika.
Od kogo domagać się zapłaty zachowku?
Należny mu zachowek uprawniony może otrzymać przede wszystkim poprzez:
- powołanie go do spadku (na mocy testamentu bądź ustawy),
- ustanowienie w testamencie na jego rzecz zapisu windykacyjnego bądź zapisu zwykłego,
- dokonanie jeszcze za życia przez spadkodawcę darowizny na jego rzecz.
Pamiętać należy, że na poczet należnego zachowku zalicza się także koszty wychowania oraz wykształcenia ogólnego i zawodowego poniesione przez spadkodawcę na rzecz zstępnego uprawnionego do zachowku. Jednakże dzieje się tak tylko wtedy, gdy koszty te przekraczają przeciętną miarę przyjętą w danym środowisku.
W jakim terminie mogę wystąpić z roszczeniem o zachowek?
Czy otrzymany zachowek podlega opodatkowaniu?
Jak przyjął Sąd Najwyższy w orzeczeniu z 25.02.1998 r., sygn. akt: III RN 117/97, dochód uzyskany w wyniku wykonania prawa do zachowku podlega podatkowi od spadków i darowizn, a nie podatkowi dochodowemu od osób fizycznych. Pogląd ten podzielił skład całej Izby Administracyjnej, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego w uchwale z 04.01.2001 r., sygn. akt: III ZP 26/00.
Na pierwszy rzut oka wydawać by się mogło, że omówione wyżej zagadnienia wyczerpują problematykę instytucji zachowku. Wiemy już bowiem, kto jest uprawniony, a kto zobowiązany z tytułu roszczeń o zachowek, jaka jest wysokość zachowku, a także, w jakim terminie wystąpić ze stosownym roszczeniem, by uniknąć skutku zbyt długiej bierności w postaci przedawnienia roszczenia. Tak jednak nie jest. Kodeks cywilny zawiera bowiem jeszcze szereg innych regulacji dotyczących zachowku, a dotyczących m.in. wydziedziczenia (pozbawienia prawa do zachowku), czy też ograniczenia odpowiedzialności zarówno spadkobierców, jak i obdarowanych za zapłatę zachowku. Nie można też zapominać, że obowiązek spadkobiercy zaspokojenia roszczeń o zachowek stanowi jeden z długów spadkowych w związku z czym znajdą tu zastosowanie także przepisy dotyczące zasad odpowiedzialności za te długi. O ile więc w sytuacjach typowych zagadnienia związane z instytucją zachowku mogą nie stanowić dla zainteresowanych zbyt skomplikowanej materii, o tyle przy bardziej złożonych stanach faktycznych niezwykle przydatna okazać się może fachowa pomoc prawnika.
Zapraszam do kontaktu.
Powyższy artykuł ma na celu jedynie przybliżenie czytelnikom omawianego zagadnienia. Nie należy traktować go jako porady prawnej w konkretnej sprawie. W celu uzyskania pomocy prawnej zapraszam do kontaktu.
Sprawdź również:
Najnowsze komentarze